Malaria to wyjątkowo okrutna i bezlitosna choroba. Powoduje wysoką gorączkę, dreszcze, bóle głowy. Z czasem objawy narastają, nierzadko pojawiają się wymioty, biegunka, czasami niewydolność nerek, trudności z oddychaniem, a ostatecznie - śmierć. Przenoszona przez komary, w zdecydowanej większości w Afryce, jest jedną z głównych przyczyn śmiertelności dzieci tamże.

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia, w 2022 zanotowano 249 milionów przypadków, z których ponad 600 tysięcy zakończyło się śmiercią (ponad 1600 dziennie!). Cztery na pięć ofiar śmiertelnych to dzieci poniżej 5 roku życia^[]. Te z najuboższych wiejskich rodzin są najbardziej zagrożone.

To co najbardziej jednak zasmuca to fakt, że wielu z tych śmierci można zapobiec, korzystając z istniejących już rozwiązań. A dziś również ty możesz pomóc w walce z malarią.

Świat bez malarii jest możliwy i byliśmy na dobrej drodze…

“Malaria nie jest chorobą tropikalną. Jest chorobą, którą wyeliminowaliśmy wszędzie poza tropikami.”

pisze Max Roser - profesor z Uniwersytetu w Oxfordzie specjalizujący się w analizie danych na temat globalnego rozwoju - w swoim eseju na temat malarii.

Poniższa mapa pokazuje kiedy w danym regionie udało się pokonać malarię. Niewiele osób wie, że Polska stała się miejscem wolnym od malarii dopiero w 1967 roku^[]. Od 2015 roku 12 nowych państw uzyskało status wolnych od malarii, w tym Malediwy (2015), Sri Lanka (2016), Uzbekistan (2018), Argentyna (2019), Algeria (2019), Chiny (2021), czy Belize (2023).^[]

…ale malaria zaczęła z nami wygrywać.

Poniższy wykres przedstawia liczbę zgonów spowodowanych malarią od 2000 roku. Liczba ta regularnie spadała, aż do niedawna - do 2019 roku. Pandemia COVID-19, konflikty zbrojne i inne kryzysy humanitarne w Regionie Afrykańskim utrudniają skuteczną walkę z rozprzestrzenianiem się choroby.

Nie bez znaczenia jest też negatywny wpływ zmian klimatycznych.^[]Ekstremalne zjawiska pogodowe, jak fale upałów i powodzie, mogą również bezpośrednio wpływać występowalność malarii (katastrofalna powódź w Pakistanie w 2022 r. doprowadziła do pięciokrotnego wzrostu liczby przypadków w tym kraju). Dodatkowe utrudnienia to lekoodporność niektórych odmian malarii oraz zwiększona odporność komarów na środki owadobójcze.

Nie jesteśmy bezbronni - moskitiery kosztują około 20zł, a leki prewencyjne około 28zł

W historii zdrowia naszego gatunku, największego postępu dokonywaliśmy często przy pomocy zapobiegania chorobom, a nie ich leczeniu.

Istnieją stosunkowo proste i tanie metody przerywania transmisji malarii. Komary, które ją przenoszą, są aktywne w nocy - między godzinami 22:00 a 2:00. Dzięki temu zjawisku, skutecznym rozwiązaniem jest rozwieszanie nad łóżkiem siatek nasączonych środkiem owadobójczym. Jedna taka siatka chroni średnio dwie osoby przez około 2 lata.^[]

Pełen koszt wyprodukowania oraz dostarczenia siatki owadobójczej do potrzebujących przez Against Malaria Foundation to zaledwie 20zł.^[]

Dowiedz się więcej o Against Malaria Foundation

Ponadto, w wielu częściach Afryki przenoszenie malarii ma charakter sezonowy - większość zachorowań występuje w porze deszczowej. Dzięki temu przyjmowanie profilaktycznych środków przeciwmalarycznych skutecznie ogranicza ryzyko zachorowania. Leki te są zazwyczaj dostarczane przez wolontariuszy, od drzwi do drzwi. Jest to bezpieczna i opłacalna interwencja, którą można bezpiecznie przeprowadzić na dużą skalę.^[] W badaniach klinicznych stwierdzono, że zapobiega aż 75 procentom epizodom klinicznym malarii u dzieci poniżej szóstego roku życia.^[]

Pełen koszt dostarczenia leków do potrzebujących przez Malaria Consortium to zaledwie 28zł.^[]

Dowiedz się więcej o Malaria Consortium

Możesz wesprzeć walkę z malarią przekazując darowiznę na zweryfikowane fundacje charytatywne.

Organizacje takie jak Malaria Consortium czy Against Malaria Foundation, zajmują się m.in. dystrybucją profilaktycznych środków przeciwmalarycznych oraz moskitier, a także (w przypadku Malaria Consortium) pomocą w zmianach systemowych. Obie te organizacje mają po około 20 lat doświadczenia w swojej działalności, działają na dużą skalę i obie są zaliczane do jednych z najefektywniejszych organizacji pomocowych na świecie według szacunków GiveWell (organizacji zajmującej się oceną sprawczości różnych organizacji pomocowych).

Każda wpłata istotnie przyczyni się do postępu w zwalczaniu malarii i do ratowania życia. Duża skala problemu malarii, przy wielu sprawdzonych możliwościach jej zwalczania powoduje, że doświadczone i działające na dużą skalę organizacje non-profit są w stanie dostarczyć bardzo dużo pomocy przy relatywnie niedużych kosztach.

Obie te organizacje można w wygodny i prosty sposób wesprzeć przez naszą stronę. Darowiznę przekażesz w złotówkach, przy pomocy polskich metod płatności (np. BLIKiem), a 100% kwoty trafi do docelowych organizacji (nie pobieramy prowizji). Dodatkowo, swoją darowiznę możesz odliczyć przy składaniu rocznego zeznania podatkowego.

A co ze szczepionkami?

Jedną z najważniejszych form zapobiegania zachorowaniom są szczepionki. Od października 2021 r. WHO zaleca szerokie stosowanie szczepionki RTS,S/AS01 wśród dzieci mieszkających w regionach o umiarkowanej lub wysokiej transmisji malarii wywołanej przez pierwotniaka Plasmodium falciparum. Wykazano, że szczepionka znacznie zmniejsza zachorowalność i śmiertelność wśród małych dzieci. W październiku 2023 r. WHO zaleciła drugą bezpieczną i skuteczną szczepionkę przeciwko malarii, R21/Matrix-M.^[] Inne szczepionki przeciwko malarii znajdują się w fazie opracowywania.^[]

Możemy więc mieć nadzieję, że w niedalekiej przyszłości również to narzędzie będziemy mieć do dyspozycji na szeroką skalę. Zanim to jednak nastąpi, warto korzystać z już dostępnych i sprawdzonych metod.

Zmiany systemowe

Światowa Organizacja Zdrowia podkreśla rolę działań systemowych w walce z malarią np. poprzez wzmocnienie systemów opieki zdrowotnej, w tym podstawowej opieki zdrowotnej, aby zapewnić dostęp do profilaktyki i leczenia w krajach gdzie malaria występuje. Inne ważne systemowe działania to:

1. badania naukowe nad malarią i środkami zapobiegawczymi/leczniczymi,
2. opracowywanie etycznych i opartych na dowodach globalnych zaleceń dotyczących malarii i ich wdrażanie,
3. monitorowanie i reagowanie na globalne trendy i zagrożenia związane z malarią.

Biorąc jednak pod uwagę:

1. fakt, że malaria to jedna z najczęściej występujących chorób zakaźnych na świecie i jeden z największych globalnych problemów zdrowotnych, prowadzący od wielu lat do śmierci ponad 500 000 osób każdego roku (608 000 zgonów wg najnowszych danych z 2022),
2. fakt, że dotyka ona najczęściej osoby w najtrudniejszym położeniu - dzieci, matki, osoby migrujące, osoby dotknięte ubóstwem itd.,
3. fakt, że postępy w walce z malarią są zagrożone przez szereg czynników jak niedawna pandemia COVID-19, kryzysy humanitarne i zmiany klimatu,
4. fakt, że malarii można skutecznie zapobiegać dzięki tanim a jednocześnie zbyt mało dostępnym środkom takim jak profilaktyczne środki przeciwmalaryczne czy moskitiery,

kluczowa okazuje się także pomoc organizacji non-profit.

Badacze GiveWell, organizacji ewaluującej efektywność non-profitów, analizują także m.in. jakie oparcie ma działalność danej organizacji w naukowej wiedzy medycznej, ponadto rozmawiają z ekspertami dziedzinowymi, wizytują miejsca, w których dana organizacja działa oraz sprawdzają, jak wywiązywała się ona z wcześniejszych obietnic i jak prowadzi swoje finanse. W ten sposób ryzyko marnotrawstwa pomocy jest w możliwie daleko idącym stopniu wyeliminowane.^[]